Kat en muis

Hoe werkt kat en muis?

Kat en muis is een klassiek achtervolgingsspel dat op twee manieren gespeeld kan worden:

• De traditionele variant waarin één kat één muis probeert te tikken binnen een afgebakend speelveld.
• De actieve variant waarbij meerdere katten en muizen tegelijk actief zijn, met extra spelregels, obstakels en samenwerkingsopdrachten. En ja, deze is extra leuk voor de kids!

We delen graag beide varianten met je, zodat jij als pedagogisch medewerker kunt kiezen welke het beste past bij de groep. Er zit namelijk wel een verschil! De traditionele versie richt zich op snelheid, reactievermogen en overzicht, terwijl de actieve variant kinderen ook stimuleert om samen te werken, tactieken te bedenken en motorische uitdagingen aan te gaan. Beide versies zijn een feestje voor de conditie, de sociale vaardigheden én het speelplezier.

De traditionele manier van kat en muis

De traditionele manier van kat en muis is een spel dat draait om snelheid, wendbaarheid en reactievermogen. Het is eenvoudig te begrijpen, snel op te zetten en zorgt altijd voor veel energie en plezier. Deze variant is ideaal voor jongere kinderen en kleinere groepen, waarbij overzicht en simpele regels belangrijk zijn.

Het speelveld

Kat en muis wordt gespeeld in een afgebakend gebied, zoals een gymzaal, speelplein of veld. De grenzen van het speelveld kunnen worden aangegeven met pionnen, lint of andere markeringen. Binnen dit speelveld mogen de spelers vrij bewegen, maar ze mogen het niet verlaten.

Spelverloop

1. Eén kind is de kat en de rest van de kinderen zijn muizen.
2. De rest van de groep kijkt of fungeert als toeschouwer of kan rouleren.
3. De kat probeert de muizen te tikken binnen het speelveld.
4. Als de kat een muis tikt, is diegene af.

De actieve variant van kat en muis voor de kinderopvang

Tijd voor chaos, lol en razendsnelle bewegingen! In deze energieke variant van kat en muis gaan meerdere katten achter meerdere muizen aan, met toevoeging van obstakels, samenwerking en creatieve uitdagingen. Deze versie is uitermate geschikt voor grotere groepen, en maakt het spel nog spannender en interactiever.

In deze actieve versie kunnen spelers samenwerken, strategieën bedenken en gebruikmaken van veilige zones of ‘redders’. Het spel bevordert niet alleen fysieke vaardigheden zoals snelheid en uithoudingsvermogen, maar ook sociale vaardigheden zoals communicatie en samenwerking.

Doel van het spel

Het doel is simpel maar doeltreffend: de katten proberen de muizen te tikken, terwijl de muizen proberen te ontsnappen. In teamvorm gaat het om samenwerking, snelheid en slim bewegen. Katten moeten tactieken bedenken om muizen te omsingelen, terwijl muizen leren ontsnappen en zich veilig opstellen.

Benodigde materialen

Voor deze actieve variant van kat en muis heb je de volgende materialen nodig:

• Een ruime speelplek, binnen of buiten
• Pionnen of lint om het speelveld af te bakenen
• Eventueel matjes of hoepels als veilige zones
• Hesjes of linten om katten en muizen van elkaar te onderscheiden
• Obstakels (bijv. pylonen, banken, blokken) voor extra uitdaging

Met deze materialen creëer je een uitdagend speelveld waarin kinderen volop kunnen bewegen en samenwerken.

Uitleg van het kat en muis-spel

Voorbereiding

1. Kies 2-5 kinderen als katten (afhankelijk van groepsgrootte).
2. Kies een groter aantal muizen (de rest van de groep).
3. Baken het speelveld af.
4. Bepaal waar de veilige zones zich bevinden (bijvoorbeeld matjes of hoeken van het veld).
5. (Je kan de muizen ook een lint geven, die ze achter in in broek moeten stoppen als staart. Het is de taak aan de kat om deze linten af te pakken.)

Spelverloop

1. Op het startsein rennen de katten achter de muizen aan.
2. Getikte muizen zijn af of nemen plaats in een aangewezen ‘muizenhok’ (bijvoorbeeld buiten het veld of op een matje).
3. Er kan een ‘redder’ worden toegevoegd: een kind dat afgevallen muizen kan bevrijden door ze aan te tikken.
4. Na een bepaalde tijd of als alle muizen zijn getikt, worden de rollen gewisseld.

Spelregels

• Muizen mogen zich vrij bewegen binnen het speelveld, maar mogen het veld niet verlaten.
• Katten mogen alleen tikken met één hand, zonder te duwen of trekken.
• Een getikte muis moet eerlijk zijn en het speelveld verlaten of op de grond gaan zitten.
• In teamvarianten mogen katten overleggen en samenwerken.
• Redders mogen alleen bevrijden in veilige zones.

Hoe pas je dit spel toe per leeftijdsgroep?

4-6 jaar – Spelenderwijs leren

Op deze leeftijd draait het vooral om ontdekken, plezier en het begrijpen van eenvoudige spelregels.

• Gebruik kleinere speelvelden en slechts één kat en één muis tegelijk.
• Voeg veilige zones toe zodat muizen even kunnen uitrusten.
• Leg de nadruk op meedoen en plezier, niet op snelheid of winnen.

Scores bijhouden

Geen score nodig – focus op plezier en beweging. Geef complimenten aan iedereen die meedoet.

7-9 jaar – Uitdaging en competitie

Deze leeftijdsgroep kan meer uitdaging aan en begrijpt complexere regels.

• Laat meerdere katten en muizen tegelijk spelen.
• Introduceer redders en veilige zones voor tactiek.
• Voeg obstakels toe aan het veld voor extra moeilijkheid.

Scores bijhouden

Laat kinderen in teams spelen en houd bij hoeveel muizen een team tikt. Wissel daarna van rol.

10-12 jaar – Strategie en samenwerking

Bij oudere kinderen kun je meer nadruk leggen op teamwork, strategie en fair play.

• Laat teams van katten samenwerken om muizen te omsingelen.
• Introduceer tijdslimieten, extra bewegingstaken of geheime missies (bijv. ‘verstop de muis’).
• Stimuleer strategisch denken en communicatie.

Scores bijhouden

Gebruik een scorebord per team met punten voor tikken, samenwerken en speciale opdrachten.

De rol van de begeleider

Pedagogisch medewerkers spelen een belangrijke rol in het begeleiden en enthousiasmeren van de kinderen tijdens het spel. Hier zijn enkele manieren waarop zij kunnen bijdragen:

• Motiveren en aanmoedigen: Zorg ervoor dat kinderen enthousiast blijven en zich veilig voelen om mee te doen.
• Uitleg en demonstratie: Laat duidelijk zien wat de rollen zijn (kat/muis/redder) en waar de grenzen liggen.
• Teamwork stimuleren: Help kinderen bij het vormen van teams en stimuleer samenwerking.
• Balans tussen competitie en plezier: Zorg voor een leuke sfeer waarbij niemand buitengesloten wordt.
• Fysieke en cognitieve uitdaging aanpassen: Pas de moeilijkheidsgraad aan op basis van leeftijd en groepsgrootte.

Extra variaties van kat en muis voor in de opvang

• Binnenvariant: Gebruik een kleinere gymzaal of speellokaal. Laat kinderen kruipen of sluipen om botsingen te voorkomen.
• Buitenvariant: Gebruik een groter speelveld en voeg natuurlijke obstakels toe zoals bomen, banken of speeltoestellen.
• Alternatieve versies: Voeg creatieve elementen toe zoals een ‘kattenhol’ waar katten moeten wachten tot ze mogen beginnen, of een ‘supermuis’ die extra snel mag bewegen.

Kat en muis en de Mindset Movers-visie

Kat en Muis, in zowel de traditionele als de actieve variant, is een krachtig spel dat kinderen op speelse wijze laat bewegen, denken en samenwerken. Het stimuleert niet alleen de fysieke ontwikkeling zoals snelheid, coördinatie en uithoudingsvermogen, maar ook sociale en mentale vaardigheden zoals samenwerken, omgaan met spanning en reageren onder druk.

Bij Mindset Movers geloven we dat plezier en beweging hand in hand gaan met persoonlijke groei. Dit spel laat kinderen ervaren hoe het is om een doel na te streven, grenzen te respecteren, en samen te werken aan succes. Het bevordert een groeimindset: vallen, opstaan, opnieuw proberen en leren van elkaar. Precies wat we willen meegeven op de TSO en BSO!

Wil je meer inspiratie voor leuke en actieve spellen? Neem een kijkje bij al onze activiteiten.